بیشتر در مورد طبیعت ، کوهنوردی فنی و دیواره نوردی می نویسم

10 نکته در مورد گرانیت که شاید نمیدونید!

10 نکته در مورد گرانیت که شاید نمیدونید!!

10 نکته در مورد گرانیت که شاید نمیدونید!!

منبع مجله کلایمبینگ شماره ۲۸۷ - اگوست ۲۰۱۰

گرانیت ، سنگ نوردا دوستش دارن حتی اگر بدنشونو زخمی کنه ، ابزارشون جابمونه ، یا حتی احساس ضعف تو خودشون احساس کنن . شما گرانیت رو زیر دست و پای خودتون حس کردید ، بوشو میشناسین و بارها دیدید که چطور در آخرین تشعشع روز رنگ طلایی پیدا میمنه ، اما اینجا چند نکته هست که شاید شما ندونید .

1- کلمه گرانیت از کلمه لاتین Granum با معنی Grain(دونه ) گرفته شده . بافت دون دون گرانیت با به هم پیوستن کریستالهایی که از سنگهای ذوب شده و به آرامی سرد شده در لایه های زیرین زمین شکل گرفته . جامد شدن مواد معدنی مثل کوارتز و فلدسپات همراه با میکا و مقادیر کمی از مواد معدنی دیگر . سایز کریستال ها به مدت زمانی که طول کشیده تا سرد شوند بستگی داره . سرد شدن کند سنگهای زبر تر رو ایجاد میکنه ، جاهایی که شما به اجبار باید دستتون رو با دستکشی از نوار زینگ اکسید بپوشونید ، مناطق سنگ نوردی مثل جاهایی چون : ودائو وو ، ویومینگ و جاشوا تری .

۲- رنگ گرانیت بیشتر به نوع فلدسپاتی که داره ، مربوط میشه . فلدسپات پلاژیوکلاز  عموما سفید شیریست . فلدسپات آلکالی یک طیف رنگی از قرمز آجری تا سبز زمردی و زرد کمرنگ داره بسته به ناخالصی ها و عناصر موجود درآن .گرانیت صورتی مقادیری فلدسپات آلکالی  قرمز یا صورتی داره . گرانیت خاکستری یا سفید حاوی فلدسپات آلکالی سفید رنگ ترکیب شدهبا پلاژیوکلازه ، همینطور ممکنه اصلا  فلدسپات آلکالی نداشته باشه یا خیلی کم داشته باشه . در هر حالت تونالیته رنگها متفاوته .

۳- عظیم ترین صخره های جهان غالبا گرانیتی هستند ، بطور مثال  برج گریت ترانگو در شمال غرب پاکستان با ارتفاع تقریبی 1600 متر ارتفاع احتمالا بلندترین صخره در جهان باشه .  ترانگو از گرانیت بالتورو ساخته شده  ، گرانیتی که کوههای گروه لاتوک یعنی اوگره ، ماشربروم  و کی 7 هم از آن تشکیل یافته اند . دیواره های جزیره بافین شامل Polar sun spire  با ارتفاع تقریبی 1400 تا 1500 متر همین رده بندی هستند .  از دیگر دیواره و قله های گرانیتی جهان میتوان از توده مون بلان ، راس جورج در کانادا ، بوگابوز کانادا ،گروه پاین و  فیتز روی  در پاتاگونیا نام برد ( علم کوه با ارتفاع ۷۰۰ تا ۸۰۰ متر در گروه تخت سلیمان یادتون نره یادتون نره) .

۴- گرانیت City of rocks ، یوتا ، آیداهو و آریزونا تقریبا در یک زمان شکل گرفتند تقریبا 30 میلیون سال پیش و در بازه زمانی که زمینشناسان به آن نام خروج ناگهانی ماگماتیگ داده اند . در این زمان یک صفحه اقیانوسی در زیر شمال امریکا لغزیده و ناگهان شکسته و درقسمتهای پاینی آمریکای شمالی سنگهای داغ جبه بیرون زدن.

شهر سنگ

۵- همه گرانیتهای سطح زمین ازعمق بیش از 35 کیلومتری زمین بالا آمده اند چون اگر ماگمای گرانیتی مشابه  حاصل جریان لاوا یا خروج مواد آتشفشانی  در سطح زمین سرد شود ، توف ریولیتی شکل میگیرد نه گرانیت .

۶- پگماتیت هم ترکیبی مثل گرانیت دارد . پگماتیت با کریستالهای بزرگ یک یا دو اینچی در فاصله های حدود 6 متر شناخته میشه .

۷- بلند ترین کوه گرانیتی در زمین کانچنجونگاست (8586 متر) ، سومین قله زمین بعد از اورست و K2  . کانچنجونگا همزمان با همسایه هایش ماکالو و ژانو  از یک  صفحه به ضخامت 4 کیلومتر با ترکیب گرانیت رنگ روشن که از سنگهای ذوب شده در عمق پوسته ضخیم منطقه هیمالیا شکل گرفته . راستی  اورست از جنس سنگ آهکی و k2  از سنگهای دگرگونی آذرین ساخته شده .

کانچنجونگا - Kanchenjunga

کانچنجونگا - سومین قله مرتفع زمین

 

۸- گرانیت الکاپیتان با گرانیت هالف دام فرق میکنه . گرانیت الکاپیتان 102 میلیون سال عمر داره و بصورت دیوریت زده بیرون . یک سنگ آذرین که قسمتهایی از جنوب شرقی آمریکای شمالی رو شکل داده . هاف دام از گرانودیوریت های جوانتری (به این معنا که درصد بالاتری از فلدسپار پلازیوکلاز از گرانیت واقعی داره) که در 87 میلیون سال پیش شکل گرفته تشکیل شده . گرانیت الکاپیتان و گرانودیریت هاف دام در کمربند نوادا سیرا که بین زنجیره ای  از آتشفشانها در ساحل  در چیزی حدود 100 میلیون سال شکل گرفته اند .( گرانیت علم کوه و گرانیت ترانگو تقریبا هم سن هستن و چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیون سال پیش به بیرون پوسته نفوذ کردند ) .

هاف دام - Half dom

نیم گنبد یا هاف دام - یوسه میت

 

elcapitan - ال کاپیتان

ال کاپیتان - یوسه میت

 

۹- جرم حجمی گرانیت دو و نیم برابر آبه . گرانیت بخش عظیمی از پوسته زمین رو تشکیل میده . بازالت که تشکیل دهنده پوسته زیر اقیانوسی است بسیار چگالتر و حدود 3 برابر جرم حجمی آب رو داره . در مقایسه با ماسه سنگ که جرم حجمیش 2 برابر آبه . از نظر وزنی تقریبا 50% گرانیت اکسیژنه .

۱۰- گرانیت رادیو اکتیوه . مثل همه مواد معدنی دیگه ، ردپای مقادیری رادیو اکتیو (اورانیوم در نوشته اصلی) رو تو ترکیباتش میشه پیدا  کرد . بعضی از انواع گرانیت بین 5 تا 20 برابر حد نرمال تشعشع رادیو اکتیو (اورانیوم در نوشته اصلی) دارن که نتیجه مستقیمش تولید مقادیری گاز رادونه که میتونه منجر به سرطان ریه بشه . اما نگران سنگ نوردی در مناطق گرانیتی یا انداختن یه تیکه سنگ گرانیت  روی کانتر آشپزخونتون نباشید . چون خطر بیشتری در تنفس غبار  لاشه های گرانیتی هست که با خاک پوشیده شدند (مترجم : همینطور رول کوبی ، کندن حفره یا چاه در گرانیت مقادیر زیادی گاز رادون آزاد میکنه) .

 

پی نوشت و ارجاع برای مطالعه بیشتر :

- مراجع عکسها جز اولی که از مجله کلایمبینگه در پاراگراف بالاییشون هست .

- بد نیست یه تحقیقی روی افراد صعود کننده علم کوه (مخصوصا گشایندگان مسیر جدید ) و سرطان بشه . غدیر یزدانی و حسین طالبی مقدم نمونش .

علم کوه و تخت سلیمان - بخش دو






گزارش تخلف
بعدی